ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ
Κρητικός στην καταγωγή, γεννήθηκε στις 29 Ιουλίου 1925 στη Χίο αν και λόγω των συχνών μεταθέσεων του πατέρα του έζησε τα παιδικά του χρόνια σε διάφορες πόλεις της ελληνικής επαρχίας όπως τη Μυτιλήνη, τα Γιάννενα, την Τρίπολη, τον Πύργο Ηλείας, την Πάτρα αλλά και την Κεφαλονιά.
Εκεί, θα τον ακούσει ο τότε Μητροπολίτης και θα τον εντάξει στην εκκλησιαστική χορωδία όπου θα τραγουδήσει μεταξύ άλλων το «Η ζωή εν τάφω». Ο συγκεκριμένος ύμνος τον φέρνει σε επαφή και καλλιεργεί μέσα του την αγάπη για τη βυζαντινή μουσική (εμπνεύστηκε χρόνια μετά το δικό του «Επιτάφιο»). Γενικά και σύμφωνα με δικές του μαρτυρίες, το Αργοστόλι θα σταθεί για αυτόν τόπος μύησης στην Κεφαλλονίτικη μουσική, στην εκκλησιαστική και στην λαϊκή (αριέττα – καντάδα) στοιχεία από τις οποίες θα ενσωματώσει αργότερα σε πολλά έργα του.
Από μικρή ηλικία φάνηκε πως η ζωή του θα μοιραζόταν ανάμεσα στη μουσική και στους αγώνες για ανθρωπιστικές αξίες. Το 1937 αποκτάει το πρώτο του βιολί και λίγα χρόνια αργότερα γράφει ποιήματα και τις πρώτες του μουσικές συνθέσεις. Στην Τρίπολη το 1942, σε ηλικία μόλις 17 ετών, δίνει την πρώτη του συναυλία παρουσιάζοντας το έργο του Κασσιανή. Ταυτόχρονα συμμετέχει στις κινητοποιήσεις έναντι στην Κατοχή της Ελλάδας ενώ κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης διαδήλωσης το 1943 συλλαμβάνεται από τους Ιταλούς και βασανίζεται. Η αντιστασιακή του δράση θα συνεχιστεί και σύντομα θα ενταχθεί στις τάξεις της ΕΠΟΝ και έπειτα του ΕΛΑΣ.
Μετά την αποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων, η ενεργή συμμετοχή του στις οργανώσεις της αριστεράς και οι επαναστατικές του ιδέες θα οδηγήσουν σε μια σειρά από διώξεις ενώ για αρκετό διάστημα ο ίδιος ζει σε καθεστώς παρανομίας μέχρι που συλλαμβάνεται και στέλνεται εξορία, αρχικά στην Ικαρία κι έπειτα στο επονομαζόμενο «στρατόπεδο θανάτου» στη Μακρόνησο.
Όλα αυτά τα χρόνια, παράλληλα με την πολιτική του δράση, συνεχίζει να ασχολείται με τη μουσική, καταφέρνει να αποφοιτήσει από το Ωδείο Αθηνών το 1950 με δίπλωμα στην αρμονία, ενώ το 1952 συνθέτει μουσική για το μπαλέτο «Ορφέας και Ευρυδίκη».
Το 1954 πηγαίνει με υποτροφία στο Παρίσι, όπου εγγράφεται στο Conservatoire. Η περίοδος που ακολουθεί είναι μια εποχή έντονης δραστηριότητας καθώς συνθέτει μουσική για τα μπαλέτα Ludmila Tcherina, Κόβεντ Γκάρντεν, το Μπαλέτο της Στουτγκάρδης καθώς και για τον κινηματογράφο ενώ το 1957 του απονέμεται το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ της Μόσχας.
Το 1960 επιστρέφει στην Ελλάδα και μελοποιεί τον Επιτάφιο του Γιάννη Ρίτσου, ένα από πιο ιστορικά έργα του που υπογράφει ταυτόχρονα και τη στροφή του προς το λαϊκό τραγούδι. Τα επόμενα χρόνια θα συνθέσει δεκάδες πασίγνωστα τραγούδια, θα κερδίσει το πρώτο βραβείο στο ελληνικό φεστιβάλ τραγουδιού ενώ το 1964 θα αποκτήσει διεθνή αναγνώριση υπογράφοντας τη μουσική στην ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη, Αλέξης Ζορμπάς (Zorba the Greek). Όλο αυτό το διάστημα η πολιτική του δράση συνεχίζεται ενώ μετά τη δολοφονία Λαμπράκη (1963) ιδρύεται η ομώνυμη Νεολαία της οποίας εκλέγεται Πρόεδρος. Την εποχή εκείνη η μουσική του απαγορεύεται από το ραδιόφωνο.
Το 1967 περνάει στη παρανομία και απευθύνει την πρώτη έκκληση του για αντίσταση ενάντια στη Χούντα ενώ ιδρύει μαζί με άλλους την πρώτη αντιστασιακή οργάνωση κατά της Δικτατορίας, το ΠΑΜ και εκλέγεται πρόεδρός του. Σύντομα συλλαμβάνεται, αρχικά φυλακίζεται κι έπειτα καταδικάζεται σε κατ’ οίκον περιορισμό κάτι που δεν τον εμποδίζει να συνθέτει και να στέλνει παράνομα τις δημιουργίες του στο εξωτερικό. Πολλά από αυτά τα τραγούδια θα ερμηνευτούν από τη Μαρία Φαραντούρη και τη Μελίνα Μερκούρη και θα μετατραπούν σε ύμνους αντίστασης ενάντια στη Χούντα.
Το 1970 μετά από απεργία πείνας, διεθνείς πιέσεις και ένα πανευρωπαϊκό κύμα συμπαράστασης θα μεταβεί στη Γαλλία από όπου και θα ξεκινήσει περιοδείες σε όλον τον κόσμο και συναντήσεις με αρχηγούς κρατών και προσωπικότητες, αξιώνοντας την υποστήριξή τους στον αγώνα ενάντια στη δικτατορία.
Το 1974 με την πτώση της Δικτατορίας γυρίζει στην Ελλάδα και δίνει τη πρώτη του συναυλία μετά από 7 χρόνια. Τα χρόνια που θα ακολουθήσουν θα δημιουργήσει πολλές και εξαιρετικές συνθέσεις σε διάφορα είδη μουσικής, θα περιοδεύσει στο εξωτερικό και θα γράψει μουσική για ταινίες κερδίζοντας μεταξύ άλλων 2 βραβεία Grammy και 3 βραβεία BAFTA (ένα από αυτά για το θέμα της ταινίας Serpico με τον Αλ Πατσίνο το 1975).
Η συμμετοχή του στα κοινά συνεχίζεται και το 1976 ιδρύει το Κίνημα «Πολιτισμός της Ειρήνης» και δίνει διαλέξεις και συναυλίες σ' όλη την Ελλάδα. Το 1983 του απονέμεται το Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη ενώ το 1986 κάνει πράξη μια πρωτοβουλία που επιδίωκε χρόνια, τη δημιουργία επιτροπών ελληνοτουρκικής φιλίας. Η πολιτική του δράση, του χαρίζει το αξίωμα του βουλευτή (τις περιόδους 1981-86 και 1989-92) και αργότερα του υπουργού Επικρατείας (1990-92), θέσεις από τις οποίες τελικά παραιτείται.
Η καλλιτεχνική και ανθρωπιστική του αξία τιμάται το 1994 από την Εθνοσυνέλευση του Κεμπέκ ενώ τα επόμενα χρόνια παρουσιάζονται οι όπερές του Ηλέκτρα (1995) και Αντιγόνη (1999) καθώς και η όπερα Λυσιστράτη, (2002) ένας αληθινός ύμνος στην Ειρήνη.
Την 1η Δεκεμβρίου 2010 με τη συμβολή σημαντικών πολιτικών, ακαδημαϊκών και πολιτιστικών προσωπικοτήτων προχώρησε στην ίδρυση Κινήματος Ανεξάρτητων Πολιτών με την ονομασία “Σπίθα”.
Κατά τη διάρκεια της καριέρας του έγραψε όλα τα είδη της μουσικής: όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, ορατόρια, μπαλέτα, μουσική για αρχαίο δράμα, για θέατρο, για κινηματογράφο, έντεχνο λαϊκό τραγούδι κ.α. και θεωρείται δίκαια μία από τις μεγαλύτερες μορφές στην ελληνική μουσική σκηνή και τον πολιτισμό.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένα έργα του:
• Κύκλοι τραγουδιών: Τα παιδικά, Επιτάφιος, Επιφάνια, Πολιτεία Α΄, Β΄, Γ΄ και Δ΄, Λιποτάκτες, Μικρές Κυκλάδες, Χρυσοπράσινο Φύλλο, Η Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν + Κύκλος Φαραντούρη, Ρωμιοσύνη, Romancero Gitano, Θαλασσινά φεγγάρια, Ο ήλιος και ο χρόνος, Δώδεκα λαϊκά, Νύχτα θανάτου, Αρκαδίες, Τα τραγούδια του Αγώνα, Τα τραγούδια του Ανδρέα ,Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας, Μπαλάντες (σε ποίηση Μανώλη Αναγνωστάκη), Τα λυρικά (σε ποίηση Τάσου Λειβαδίτη), Χαιρετισμοί, Επιβάτης, Ραντάρ, Διόνυσος, Φαίδρα, Καρυωτάκης, Τα πρόσωπα του ήλιου, Μνήμη της πέτρας, Η Βεατρίκη στην οδό Μηδέν, Ασίκικο Πουλάκη, Λυρικώτερα, Λυρικώτατα, Σερενάτες, Τα Πικροσάββατα.
• Μουσική για θέατρο: Όμορφη πόλη, Το τραγούδι του νεκρού αδελφού, Μαγική πόλη, Ένας όμηρος, Εχθρός Λαός, Προδομένος Λαός, Καποδίστριας, Χριστόφορος Κολόμβος, Περικλής, Αυτό το δέντρο δεν το λέγανε υπομονή, Το θεριό του Ταύρου, Μάκβεθ.
• Μουσική για αρχαίο δράμα: Ορέστεια (Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες), Αντιγόνη, Ιππής, Λυσιστράτη, Προμηθεύς Δεσμώτης, Οιδίπους Τύραννος, Εκάβη, Ικέτιδες, Τρωάδες, Φοίνισσες, Αίας.
• Μουσική για κινηματογράφο: Συνοικία το όνειρο, Ζορμπάς, Ζ, Σέρπικο, Ιφιγένεια, Ηλέκτρα, Το μπλόκο, Όταν τα ψάρια βγήκαν στη στεριά, Σουτιέσκα (Τίτο), Μπιριμπί, Φαίδρα, Κατάσταση πολιορκίας, Actas de Marusia.
• Ορατόρια: Άξιον εστί, Μαργαρίτα, Επιφάνια Αβέρωφ, Κατάσταση πολιορκίας, Πνευματικό εμβατήριο, Requiem, Canto General, Θεία Λειτουργία, Λειτουργία για τα παιδιά που σκοτώνονται στον πόλεμο.
• Συμφωνικά έργα και Μουσική Δωματίου: 1η, 2η, 3η 4η, 7η Συμφωνία, Κατά Σαδδουκαίων, Canto Olympico, Τρίο, Σεξτέτο, Το Πανηγύρι της Αση - Γωνιάς, Ελληνική Αποκριά, Κύκλος, Σονατίνα για πιάνο, Σουίτα αρ. 1, 2 και 3, Σονατίνα αρ. 1 και αρ. 2 για βιολί και πιάνο, Οιδίπους Τύραννος, Κοντσέρτο για πιάνο, Ραψωδία για τσέλο και ορχήστρα, Sinfonietta, Adagio.
• Μπαλέτα: Οι Εραστές του Τερουέλ, Αντιγόνη, Ζορμπάς. Άξιον Εστι.
• Όπερες: Καρυωτάκης (Οι μεταμορφώσεις του Διονύσου), Μήδεια, Ηλέκτρα, Αντιγόνη, Λυσιστράτη.